Sylwek Szweda

Nazwa piosenki „Kryjōm Lejōm” odnosi się do prawdziwych wydarzeń, które miały miejsce zaraz po plebiscycie w 1921 roku na terenie Murcek Emanuelssegen (pol. błogosławieństwo Emanuela), Kostuchny, Podlesia czy Zarzecza. W dosłownym tłumaczeniu znaczy to tyle, co "bić laską". W lokalnej tradycji zdarzenie to pod wspomnianą nazwą funkcjonowało jako tak zwany „dzień zapłaty". Sama zbitka słowna ponoć powstała do popularnej na ten czas niemieckiej piosenki, jako prześmiewczy, rymujący się wers z prześmiewczym refrenem. Niestety, nie były to tylko słowa.

Po ogłoszeniu wyników plebiscytu, na terenie gminy Podlesie, oraz na obszarze dworskim, do którego należały Murcki, a także kolonia Böera (były liczone razem)  zwyciężyły głosy za Polską. Radość w jednym obozie, wyrażana poprzez wiwaty, czy zawieszanie polskich flag, także na kominach fabrycznych jednak nie wystarczyła. Społeczność doświadczona wyczerpującą i przegraną przez Niemcy wojną, kryzysami gospodarczymi z brakami żywności włącznie, a także wieloletnią germanizacją i pogardą dla odmienności etnicznej lokalnej społeczności, odreagowywała doznane krzywdy w sposób brutalny. Prócz powszechnych upokorzeń słownych, było bardzo wiele ataków siłowych z pobiciami włącznie.

Każda zwrotka opowiada inną historię, prócz ostatniej odnosi się do prawdziwych, lokalnych wydarzeń. Choć w pierwszej zwrotce nic nie ma o III powstaniu, które wybuchło po plebiscycie, należy pamiętać, że krwawe starcie jest integralną częścią następujących po sobie zdarzeń, które dotknęło miejscową społeczność.

Druga zwrotka opowiada o pewnym odwecie związanym z wcześniejszymi wydarzeniami. Zawarte w zwrotce słowa "Wy nas na kara, my was na mara" mają być autentycznymi słowami dyrektora kopalni. Pomimo że przyszła tu Polska, jednak zakład pracy, a w tym na terenie dworskim (czyli Murcki i Boże Dary) także wybudowane kolonie robotnicze były w rękach właściciela niemieckiego. Prócz gospodarczego chaosu (handlowej wojny polsko-niemieckiej), później także wielkiego kryzysu miejscowi musieli liczyć się jeszcze z upośledzeniem i gorszym wynagradzaniem za wykonaną pracę. W pierwszej kolejności aktywni Polacy albo dostawali gorszą robotę, albo po prostu ją tracili. 

Kolejna zwrotka mówi już o przyjściu nazistów i mordach na powstańcach i osobach szczególnie aktywnych w zwalczaniu niemieckości. Musimy mieć świadomość, że po przejęciu władzy w Polsce przez sanację, także tu na miejscu zmieniła się sytuacja polityczno-gospodarcza. Na ziemi pszczyńskiej państwo polskie zastosowało przymusowy zarząd dla dóbr księcia pszczyńskiego. Objawiło się to np. wyrzuceniem z pracy niemieckiej administracji. Tak samo było z instytucjami publicznymi, czy np. formami zrzeszeń. Zgodnie z wprowadzonymi ustawami, ten kto nie posługiwał się biegle językiem polskim, tracił pracę w sektorze publicznym. W latach 30-tych wiele niemieckich organizacji po prostu zakazywano. W Murckach rozwiązano np. niemieckojęzyczny klub sportowy. To z całą pewnością nie pozostało bez wpływu na odbiór drugiej strony.

Ostatnia zwrotka jest już uniwersalna i dotyczyć może każdego z nas. Musimy zawsze pamiętać, że upokarzając, wyzwalamy bardzo silne negatywne emocje. Co ważniejsze, to wywołane uczucie tylko czeka na "dzień zapłaty". 

Jest czymś przygnębiającym sytuacja, w której są środowiska odnoszące się z atencją do powyższego zdarzenia znanego jako „Kryjōm Lejōm”. Pamiętać jak najbardziej należy, ale też naszą powinnością jest wyciągać wnioski z historii i przede wszystkim popełnianych błędów nie powtarzać.

http://erdmancyjo.blogspot.com/